Weiter zum Inhalt

Altkirchenslavische Westslavismen oder Ghostwords? Der Fall Wenzel


Seiten 16 - 56

DOI https://doi.org/10.13173/wienslavjahr.5.2017.0016




The article deals with two (Old) Church Slavonic lexemes, рованиѥ and зълолютьнъ, which are quite problematic from both a linguistic and a philological point of view. They are found in the Service in Honour of Saint Wenceslaus, contained in three East Slavic manuscripts, one from the end of the 11th century, and two from the late 12th century. Regarding the enigmatic noun рованиѥ, the article focuses on the textual examination of the manuscript tradition and underlines the intertextual allusion of the relevant passus to Paul's First Epistle to the Corinthians. Different interpretations of alleged West Slavonic origin of this word, attested in a similar form by the glagolitic Kiev Leaflets as a translation of Latin munera, are thoroughly discussed. A compound adjective зълолютьнъ is employed in the Troparion to Theotokos, translated from Greek. There is no direct correspondence between the Slavic form and the Greek text, as two semantically distant adjectives, namely ἄστατον καὶ δεινὸν, are used. However, a similar quantitative and qualitative relationship could be observed in other canons, where the same Theotokion appears. The diachronic evidence found in later Church Slavonic texts of the Bulgarian and Serbian origin suggests the lexical proximity of зълолютьнъ to the Greek adjective δυσχερής, and thereby further complicates the the lexicographic analysis of the Old Church Slavonic hapax legomenon.

Macerata

1 Abramovič 1916: Д. И. Абрамович, Жития святых мучеников Бориса и Глеба и службы им. Петроград (Памятники древнерусской литературы 2. Reprintausgabe München 1967, Slavische Propyläen 14).

2 Alberti 2011: A. Alberti, Besprechung von Božilov et al. 2010, Studi slavistici 8, 353–357.

3 Alkier 2001: S. Alkier, Wunder und Wirklichkeit in den Briefen des Apostels Paulus. Ein Beitrag zu einem Wunderverständnis jenseits von Entmythologisierung und Rehistorisierung. Tübingen (Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 134).

4 Angelov 1967: Б. С. Ангелов, Канон на Вячеслав. In: Он же, Из старата българска, руска и сръбска литература,книга 2. София, 67–74.

5 Arnim 1931: B. von Arnim, Besprechung von Mohlberg 1928, Zeitschrift für slavische Philologie 8, 3–4, 494–503.

6 Auty 1969: R. Auty, The Western lexical elements in the Kiev missal. In: Slawischdeutsche Wechselbeziehungen in Sprache, Literatur und Kultur, herausgegeben von W. Krauss et al. Berlin, 3–6 (Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Veröffentlichungen des Instituts für Slawistik 44).

7 Auty 1976: R. Auty, Lateinisches und althochdeutsches im altkirchenslavischen Wortschatz, Slovo 25–26, 169–174.

8 Bahmut 1958: А. Й. Багмут, Досліження російськими і українськими мовознавцями фонетичних і лексичних особливостей Київських листків і Празьких уривків у зв’язку з питанням про походження цих пам’яток. In: Слов’янське мовознавство. Збірник статей, II. Київ,251–276.

9 Bitnar 1927: V. Bitnar, Kánon svatého Václava, Časopis katolického duchovenstva 68 (93), 3, 196–202.

10 Blahová, Konzal 1976: E. Bláhová, V. Konzal (uspoř.), Staroslověnské legendy českého původu. Nejstarší kapitoly z dějin česko-ruských kulturních vztahů. Praha.

11 Božilov et al. 2012: И. Божилов, А.-М. Тотоманова, И. Билярски, Борилов синодик. Издание и превод, второ издание. София (История и книжнина, 20101).

12 Christians 2001a: D. Christians, Wörterbuch zum Gottesdienstmenäum für den Monat Dezember slavisch - griechisch - deutsch nach ostslavischen Handschriften des 12. und 13. Jahrhunderts, mit einem Glossar griechisch-slavisch. Wiesbaden (Abhandlungen der Nordrhein-Westfälischen Akademie der Wissenschaften 107, Patristica Slavica 8).

13 Christians 2001b: Dagmar Christians, Die Notation von Stichera und Kanones im Gottes-dienstmenäum für den Monat Dezember nach der Hs. GIM Sin. 162. Verzeichnis der Musterstrophen und ihrer Neumenstruktur. Opladen (Abhandlungen der Nord-rhein-Westfälischen Akademie der Wissenschaften 108, Patristica Slavica 9).

14 Ćorović 1929: В. Ћоровић, Похвала кнезу Лазару, Глас Српске Краљевске Академије 136, други разред 72, 83–103.

15 Daničić 1893: Ђ. Даничић, Рјечник из књижевних старина српских,дио први (а – к). У Биограду (Unveränderter Abdruck der 1863–1864 in Belgrad erschienenen Ausgabe, Graz.

16 Deshusses 1992: J. Deshusses, Le sacramentaire grégorien, ses principales formes d'après les plus anciens manuscrits, I, troisième édition, Fribourg (Spicilegium friburgense. Textes pour servir à l'histoire de la vie chrétienne 16).

17 Diels 1934: P. Diels, Altkirchenslavische Grammatik, mit einer Auswahl von Texten und einem Wörterbuch, II. Teil: Ausgewählte Texte und Wörterbuch. Heidelberg (Sammlung slavischer Lehr- und Handbücher, I. Reihe: Grammatiken, 6).

18 D'jačenko 1900/1993: Г. Дьяченко, Полный церковно-славянский словарь (со внесением в него важнейших древне-русских слов и выражений). Москва (Ре-принтное воспроизведение издания 1900 г.).

19 Dvorník 1968: F. Dvorník, Svatý Václav dědic České země. Řím.

20 Erbse 1959: H. Erbse, Besprechung von Maas 1957, Gnomon 31, 2, 97–103 (nachgedruckt in Erbse 1979: 547–555).

21 Erbse 1979: H. Erbse, Ausgewählte Schriften zur klassischen Philologie. Berlin-New York.

22 Eustratiades 1932: S. Eustratiades, Hirmologium. Chennevières-sur-Marne (Hagioritiki vivliothiki 9).

23 ESJS 2006: Etymologický slovník jazyka staroslověnského, 13: расти – сице. Praha.

24 Fragmenta Chiliandarica 1957: Fragmenta Chiliandarica palaeoslavica, A.: Sticherarium, B.: Hirmologium. Copenhagen (Monumenta musicae byzantinae 5).

25 FRB 1873: Fontes rerum bohemicarum, tom 1: Vitae sanctorum et aliorum quorundam pietate insignium / Prameny dějin českých, vydávané z nadání Palackého, díl 1: Životy svatých a některých jiných osob nábožných. V Praze.

26 Giambelluca-Kossova 1980: А. Джамбелука Косова, Черноризец Храбър О писменехь, критическо издание, изготвила А. Джамбелука-Косова, словоуказател, изготвила Е. Дограмаджиева. София(Studia historica et philologica xi, sectio slavica 7).

27 GMA I: Gottesdienstmenäum für den Monat April auf der Grundlage der Handschrift Sin. 165 des Staatlichen Historischen Museums Moskau (GIM). Historisch-kritische Edition, Teil 1: 1. bis 9. April, herausgegegen von D. Christians und H. Rothe. Paderborn et al., 2010 (Abhandlungen der Nordrhein-Westfälischen Akademie der Wissenschaften und der Künste 124, Patristica Slavica 19).

28 GMD I: Gottesdienstmenäum für den Monat Dezember nach den slavischen Handschriften der Rus' des 12. und 13. Jahrhunderts, Teil 1: 1. bis 8. Dezember, herausgegeben von H. Rothe und E. M. Vereščagin. Opladen, 1996 (Abhandlungen der Nordrhein-Westfälischen Akademie der Wissenschaften und der Künste 98, Patristica Slavica, 2).

29 Gorskij, Nevostruev 1917: А. В. Горский, К. И. Невоструев, Описание славянских рукописей Московской Синодальной библиотеки,отдел третий: Книги бого-служебные, часть вторая. Москва (Nachdruck Wiesbaden 1964. Monumenta linguae slavicae dialecti veteris, Fontes et dissertationes, 2).

30 Gruzín 1929: V. Gruzín, Slovanský svatý Václav 929–1929 /Славянский святый Вячеслав. Praha.

31 Hamm 1970: J. Hamm, Das Rätsel der Kiever Blätter (Auszug aus dem Vortrag), Anzeiger der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse, 107, 20, 175–177.

32 Hamm 1979: J. Hamm, Das glagolitische Missale von Kiew. Wien (Österreichische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse, Schriften der Balkankommission, Linguistische Abteilung, 26).

33 Hannick 2006: Ch. Hannick, Das altslavische Hirmologion. Edition und Kommentar. Freiburg im Breisgau (Monumenta linguae slavicae dialecti veteris 50).

34 Horálek 1948: K. Horálek, K otázce lexikálních bohemismů v staroslověnských památkách. In: Slovanské studie, sbírka statí, věnovaných prelátu univ. prof. dr. Josefu Vajsovi k uctění jeho životního díla, uspořádali Josef Kurz et al. Praha, 115–119.

35 Incipitarium 2008: Incipitarium liturgischer Hymnen in ostslavischen Handschriften des 11. bis 13. Jahrhunderts, Teil I: А-И, Teil II: К-П, Teil III: Р-Ѳ, besorgt von D. Stern, herausgegeben von H. Rothe. Paderborn et al. (Abhandlungen der Nordrhein-Westfälischen Akademie der Wissenschaften, 118/1-3, Patristica Slavica 16/1-3).

36 Isačenko 1942: A. Isačenko, Die althochdeutschen Beichten und ihre altslavische Übersetzung, Zeitschrift für slavische Philologie 18, 283–309.

37 Jagić 1886: И. В. Ягич, Служебные минеи за сентябрь, октябрь и ноябрь в церков-нославянском переводе по русским рукописям 1095–1097 гСанкт-Петербург.

38 Jagić 1890: V. Jagić, Glagolitica. Würdigung neuentdeckter Fragmente. Wien (Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse, 38, 2).

39 Jagić 1894a: V. Jagić, Der erste Cetinjer Kirchendruck vom Jahre 1494. Eine bibliographisch-lexikalische Studie, erste Hälfte: Bibliographisch-kritisches. Wien (Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Classe 43, Abhandlung 4).

40 Jagić 1894b: V. Jagić, Der erste Cetinjer Kirchendruck vom Jahre 1494. Eine bibliographisch-lexikalische Studie, zweite Hälfte: Griechisch-slavisches Glossar. Wien (Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Classe 43, Abhandlung 4).

41 Kalhous 2012: D. Kalhous, Anatomy of a duchy. The political and ecclesiastical structures of early Přemyslid Bohemia. Leiden-Boston (East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450, 19).

42 Karlíková 2006: H. Karlíková, rovanii, -ija m. či -iję f. nebo rovanije, -ija n.? In: ESJS 2006, 777–778.

43 Kølln 2003: H. Kølln, Westkirchliches in altkirchenslavischer Literatur aus Grossmähren und Böhmen, Copenhagen (Historisk-filosofiske Meddelelser 87).

44 Koschmieder 1952: E. Koschmieder, Die ältesten Novgoroder Hirmologien-Fragmente. München (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse, Neue Folge, Lieferung 35).

45 Krull 1967: E. Krull, Bemerkungen zu einigen Ausdrücken für „sterben” im Altrussischen. In: Festschrift für Margarete Woltner zum 70. Geburtstag am 4. Dezember 1967, herausgegeben von P. Brang in Verbindung mit H. Bräuer und H. Jablonowski. Heidelberg, 144–156.

46 Kuprijanov 1858: И. К. Куприянов, Обозрение пергаменных рукописей Нов-городской Софийской библиотеки, Известия Императорской Академии Наук по отделению русского языка и словесности 6, 34–66.

47 Leumann 1954: M. Leumann, Die altkirchenslawischen Kiewer Blätter und ihr lateinisches Original. In: Sprachgeschichte und Wortbedeutung. Festschrift Albert Debrunner gewidmet von Schülern, Freunden und Kollegen, Bern. 291–305.

48 Liewehr 1956: F. Liewehr, Zum Vers der Kiewer Blätter, Zeitschrift für Slawistik 1, 2, 35–48.

49 Maas 1957: P. Maas, Textkritik, 3., verbesserte und vermehrte Auflage. Leipzig.

50 Mareš 1958: F. V. Mareš, Besprechung von Fragmenta chiliandarica 1957, Slavia 27, 3, 463–466.

51 Mareš 1959: F. V. Mareš, Domnělé doklady české přehlásky a > e v církevněslovanských tekstech (typ cělenije gen. sg.), Slavia 28, 132–140.

52 Marti 1983: R. Marti, Textologische Probleme der Apologie Chrabrs. Bemerkungen zu Giambelluka-Kossova 1980, Anzeiger für slavische Philologie 14, 117–147.

53 Matějka 1968: L. Matějka, The Bohemian school of Church Slavonic. In: Czechoslovakia past and present, edited by Miloslav Rechcigl, Jr., Volume II: Essays on the arts and sciences. The Hague-Paris, 1035–1043.

54 Miklosich 1850: F. Miklosich, Lexicon linguae slovenicae veteris dialecti, edidit F. Miklosich. Vindobonae.

55 Miklosich 1858: F. Miklosich, Monumenta serbica spectantia historiam Serbiae Bosnae Ragusii. Graz (Unveränderter Abdruck der 1858 bei Wilhelm Braumüller in Wien erschienenen Ausgabe; Editiones monumentorum slavicorum veteris dialecti).

56 Miklosich 1862–1865: F. Miklosich, Lexicon palaeoslovenico-graeco-latinum emendatum auctum. Vindobonae.

57 Mohlberg 1928: C. Mohlberg, Il messale glagolitico di Kiew (sec. IX) ed il suo prototipo romano del sec. VI-VII, Atti della Pontificia Accademia Romana di archeologia, Serie III, 2, 208–320.

58 Mošin 1959: B. A. Мошин, Сербская редакция Синодика в неделю православия. Анализ текстов, Византийский временник 16, 317–394.

59 Mošin 1960: В. А. Мошин, Сербская редакция Синодика в неделю православия. Тексты, Византийский временник 17, 278–353.

60 Mošin 1962: В. Мошин, Молебствије о деспоту Стефану Лазаревићу, Прилози за књижевност, језик, историју и фолклор 28, 1–2, 219–234.

61 Mur'janov 1981: М. Ф. Мурьянов, О работе И. В. Ягича над служебными минеями 1095–1097 гг., Вопросы языкознания, 5, 93–105.

62 Nahtigal 1936: R. Nahtigal, Starocerkvenoslovanske študie. Ljubljana (Razprave znanstvenega društva v Ljubljani 15, Filološko-lingvistični odsek 3).

63 Nemirovskij 1996: E. L’. Nemirovskij, Gesamtkatalog der Frühdrucke in kyrillischer Schrift, Band 1: Inkunabel. Baden-Baden (Bibliotheca bibliographica Aureliana 140).

64 Nemirovskij 2009: Е. Л. Немировский, Славянские издания кирилловского (церков-нославянского) шрифта 1491–2000. Инвентарь сохранившихся экземпляров и указатель литературы,том 1: 1491–1550.

65 Nevostrujev 1872: K. Nevostrujev, Pogled na historiju istočne crkve u Češkoj i stara istočna služba sv. Većeslavu, Rad Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti 21, 134–169.

66 Nikolaev 1993: Н. И. Николаев, Об источниках московского издания Лествицы 1647г., Труды отдела древнерусской литературы 48, 277–283.

67 Novaković 1907: С. Новаковић, Матије Властара синтагмат. Азбучни зборник византијских црквених и државних закона и правила (Словенски превод времена Душанова). Београд (Зборник за историю, језик и књижевност српског народа, I. одељење: Споменици на српском језику, књига 4).

68 Obenauer 2009: S. Obenauer, Vielfältig begabt. Grundzüge einer Theorie gabenorientierter Mitarbeit in der evangelischen Kirche. Münster (Heidelberger Studien zur Praktischen Theologie 14).

69 Paraklētikē 1871: Παρακλητικὴ ἤ τοι ὀκτώηχος ἡ μεγάλη περιέχουσα πᾶσαν τὴν ἀνήκουσαν αὐτῇ ἀκολουθίαν, μετὰ τῶν ἐν τῷ τέλει τριαδικῶν ὕμνων, φωταγωγικῶν, ἐξαποστειλαρἰων, ἀπολυτικίων, θεοτοκίων, καὶ κανόνων δεσποτικῶν τε καὶ θεομητωρικῶν, ἐξ ἀρχαίων χειρογράφων καὶ ἐκδόσεων εξακριβωθεῖσα ὑπὸ τῶν αὐταδέλφων Ἰωάννου καὶ Σπυρίδωνος Βελούδων, ἔκδοσις νεοτάτη, Ἐνετίῃσιν: Ἐκ τοῦ Ἑλληνικοῦ τυπογραφείου τοῦ Ἁγίου Γεωργίου.

70 Podskalsky 2000: G. Podskalsky, Theologische Literatur des Mittelalters in Bulgarien und Serbien 865–1459. München.

71 Popova 2011: Т. Г. Попова, Славяно-русская рукописная традиция Лествицы Иоанна Синайского,диссертация на соискание учёной степени доктора филологических наук. Москва, Московский педагогический государствен-ный университет.

72 Popruženko 1908: М. Г. Попруженко, Синодик царя Борила. София (Български старини 8).

73 Rogov 1970: А. И. Рогов, Сказания о начале Чешского государства в древнерусской письменности. Москва (Памятники средневековой истории народов Цент-ральной и Восточной Европы).

74 RHSJ 1975: Rečnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, dio 22: 1. Zaklapača — 1. Zlotvor. Zagreb.

75 Rust 2013: H. Ch. Rust, Geist Gottes – Quelle des Lebens. Grundlagen einer missionalen Pneumatologie. Schwarzenfeld.

76 Sadnik, Aitzetmüller 1955: L. Sadnik, R. Aitzetmüller, Handwörterbuch zu den altkirchenslavischen Texten. Heidelberg.

77 Šafarik 1859: П. Шафарик, Житије Стефана Уроша III. Од Григорија Мниха (преписано), Гласник Друштва српске словесности 11, 35–94.

78 Samerski 2007: S. Samerski, Wenzel. Altes und neues Staatssymbol der Böhmischen Länder. In: Die Renaissance der Nationalpatrone. Erinnerungskulturen in Ostmitteleuropa im 20./21. Jahrhundert, herausgegeben von S. Samerski in Zusammenarbeit mit K. Zach. Köln et al., 99–115.

79 Samerski 2013: S. Samerski, Wenzel. In: Religiöse Erinnerungsorte in Ostmitteleuropa. Konstitution und Konkurrenz im nationen- und epochenübergreifenden Zugriff, herausgegeben von J. Bahlcke et al. Berlin, 501–511.

80 Schaeken 1987: J. Schaeken, Die Kiever Blätter. Amsterdam (Studies in Slavic and general linguistics).

81 Schaeken 1996: J. Schaeken, Anmerkungen zum neuen Handwörterbuch der altkirchenslavischen Sprache, Byzantinoslavica 57, 182–187.

82 Schramm 2007: G. Schramm, Slawisch im Gottesdienst. Kirchenwortschatz und neue Schriftsprachen auf dem Weg zu einem christlichen Südosteuropa. München (Südosteuropäische Arbeiten 129).

83 SDJa 1990: Словарь древнерусского языка (XI-XIV вв.), том 3: добродѣтельно – изжечи-сѧ. Москва.

84 SJS 1966: Slovník jazyka staroslověnského, I: A – Ћ. Praha.

85 SJS 1982: Slovník jazyka staroslověnského, III: П – P. Praha.

86 SK 1984: Сводный каталог славяно-русских рукописных книг, хранящихся в СССР (XI-XIII вв.). Москва.

87 Speranskij 1960: М. Н. Сперанский, Из наблюдений над сложными словами (composita) в стиле литературной русской школы XV-XVI вв. (из истории византийско-югославянско-русских связей). In: Он же, Из истории русско-славянских литературных связей. Москва, 160–197.

88 Sreznevskij 1863: И. И. Срезневский, Древние памятники русского письма и языка (X-XIV веков). Общее повременное обозрение с палеографическими указани-ями и выписками из подлинников и из древних списков. Санктпетербург.

89 Sreznevskij 1882: И. И. Срезневский, Древние памятники русского письма и языка (X-XIV веков). Общее повременное обозрение,второе издание, Санктпетербург (Unveränderter fotomechanischer Nachdruck der Originalausgabe 1882 nach dem Exemplar der Universitätsbibliothek Leipzig. Leipzig 1973).

90 Sreznevskij 1893: И. И. Срезневский, Материалы для словаря древне-русского языка по письменным памятникам,том 1: А–К. Санкт-Петербург (Unveränderter photomechanischer Nachdruck der 1893 in Petersburg erschienenen Ausgabe, herausgegeben von der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Graz 1955).

91 Sreznevskij 1906: И. И. Срезневский, Материалы для словаря древне-русского языка по письменным памятникам, том 3: Р–Ѡ. Дополнения. Санкт-Петербург (Unveränderter photomechanischer Nachdruck der 1906 in Petersburg erschienenen Ausgabe, herausgegeben von der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Graz 1956).

92 Starčevskij 1899: А. В. Старчевский, Словарь древнего славянского языка, сос-тавленный по Остромирову Евангелию. С.-Петербург.

93 Stern 2002: D. Stern, Variation in Mehrfachübersetzungen von Theotokia in altrussischen Gottesdienstmenäen. In: Die Übersetzung als Problem sprach- und literaturwis-senschaftlicher Forschung in Slavistik und Baltistik. Beiträge zu einem Symposium in Münster 10./11. Mai 2001, herausgegeben von B. Symanzik et al. Hamburg, 167–184 (Studien zur Slavistik 1).

94 Stsl 1999: Старославянский словарь (по рукописям X-XI веков), под редакцией Р. М. Цейтлин, Р. Вечерка и Э. Благова, 2-е издание, стереотипное. Москва.

95 Tkadlčík 1997: V. Tkadlčík, Rovanija nebo rovanije?, Slavia 66, 325–329.

96 Trubetzkoy 1954: N. S. Trubetzkoy, Altkirchenslavische Grammatik. Schrift-, Laut- und Formensystem, herausgegeben von R. Jagoditsch. Wien (Österreichische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse, Sitzungsberichte 228, 4).

97 Vajs 1929: J. Vajs, Sborník staroslovanských literárních památek o sv. Václavu a sv. Lidmile. Praha.

98 Van Wijk 1937–1938: N. van Wijk, Besprechung von Nahtigal 1936, Slavia 15, 231–235 [S. 232–233: Рованиѩ].

99 Vašica 1939–1946: J. Vašica, Slovanská liturgie sv. Petra, Byzantinoslavica 8, 1–54 (lateinische Zusammenfassung auf den Seiten 52–54).

100 Vašica 1942: J. Vašica, Na úsvitu křest'anství. Praha.

101 Vašica 1966: J. Vašica, Literární památky epochy velkomoravské 863–885. Praha.

102 Vašica 1970: J. Vašica, Zur großmährischen und alttschechischen Hymnographie. In: Das heidnische und christliche Slaventum. Acta II Congressus internationalis historiae Slavicae Salisburgo-Ratisboniensis anno 1967 celebrati. Wiesbaden, 159–163.

103 Večerka 1988: R. Večerka, Anmerkungen zu den Kiever glagolitischen Blättern. In margine des Buches von J. Schaeken Die Kiever Blätter (= Studies in Slavic and General Linguistics, 9). Amsterdam: Ed. Rodopi 1987, 272 S., Byzantinoslavica 49, 46–58.

104 Vinogradova 1973: В. Л. Виноградова (составитель),Словарь-справочник “Слова о полку Игореве” в 6 выпусках,выпуск 4: О-П. Ленинград.

105 Vodrážková, Bok 2013: L. Vodrážková, V Bok, Prag. In: Schreiborte des deutschen Mittelalters. Skriptorien – Werke – Mäzene, herausgegeben von M. Schubert. Berlin-Boston, 425–457.

106 Vondrák 1892: V. Vondrák, Zur Würdigung der altslovenischen Wenzelslegende und der Legende vom heiligen Prokop. Wien (Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Classe, 127, 13).

107 Vondrák 1904: V. Vondrák, O původu Kijevských listů a pražských zlomků a o bohemismech v starších církevněslovanských památkách vůbec. V Praze (Spisův poctěných jubilejní cenou Královské České Společnosti Náuk v Praze 15. Nachdruck München 1982, Specimina philologiae slavicae 49).

108 Zett 1970: R. Zett, Beiträge zur Geschichte der Nominalkomposita im Serbokroatischen. Die altserbische Periode. Köln-Wien (Slavistische Forschungen 9).

109 Ziffer 2003: G. Ziffer, On the historicity of Old Church Slavonic, Obdobja 20, 629–635.

110 Ziffer 2008: G. Ziffer, Per (e contro) il canone paleoslavo. In: Slavia orthodoxa and Slavia Romana. Essays presented to Riccardo Picchio by his students on the occasion of his eightieth birthday, September 7, 2003, edited by H. Goldblatt et al. New Haven, 337–346 (Yale Russian and East European Publications 15).

111 Žstd 1983: А. Давидов и др.,Житие на Стефан Дечански от Григорий Цамблак. София.

Empfehlen


Export Citation